Ληξιπρόθεσμες «βόμβες»: Φορολογικό αδιέξοδο “πνίγει” το Δημόσιο – 111,6 δισ. ευρώ χρέη πολιτών και επιχειρήσεων απειλούν τα δημόσια έσοδα
Το χρέος των πολιτών και των επιχειρήσεων προς το Δημόσιο συνεχίζει να παραμένει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους δημοσιονομικούς πονοκεφάλους της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), τα ληξιπρόθεσμα χρέη ανέρχονται πλέον στα 111,6 δισ. ευρώ, ένα ποσό που αποτυπώνει όχι μόνο τη δυσκολία συμμόρφωσης των φορολογουμένων, αλλά και τη διαχρονική αδυναμία του κράτους να εισπράξει σημαντικό μέρος των οφειλών.
Από το συνολικό αυτό ποσό, 84,4 δισ. ευρώ θεωρούνται «πραγματικά» εισπράξιμα, δηλαδή υπάρχουν ρεαλιστικές πιθανότητες να καταβληθούν μέσω ρυθμίσεων, κατασχέσεων ή άλλων μέτρων είσπραξης. Αντίθετα, τα υπόλοιπα 27,1 δισ. ευρώ έχουν χαρακτηριστεί ως ανεπίδεκτα είσπραξης, κυρίως λόγω πτωχεύσεων, ανενεργών επιχειρήσεων ή φυσικών προσώπων χωρίς περιουσιακά στοιχεία. Η διάκριση αυτή είναι κρίσιμη, καθώς επιτρέπει στην ΑΑΔΕ να επικεντρώσει τους πόρους της εκεί όπου υπάρχει πραγματική δυνατότητα απόδοσης.
Ανάλυση των στοιχείων
Το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο των φυσικών προσώπων ανέρχεται σε 42,85 δισ. ευρώ, ενώ των νομικών προσώπων φτάνει τα 68,77 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα παραμένει ο βασικός φορέας δημιουργίας νέων χρεών, γεγονός που συνδέεται τόσο με τις πιέσεις ρευστότητας όσο και με τις αυξημένες φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις.
Από το λεγόμενο «παλαιό» ληξιπρόθεσμο χρέος —δηλαδή εκείνο που είχε δημιουργηθεί πριν από το 2024— το Δημόσιο κατάφερε να εισπράξει 2,36 δισ. ευρώ, ενώ 390 εκατ. ευρώ διαγράφηκαν. Έτσι, το υπόλοιπο διαμορφώθηκε στα 107,19 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μια οριακή μείωση σε σχέση με προηγούμενες περιόδους.
Την ίδια στιγμή, το «νέο» ληξιπρόθεσμο χρέος που δημιουργήθηκε μέσα στο οκτάμηνο του 2025 ανήλθε σε 6,13 δισ. ευρώ. Από αυτό, περίπου 1,89 δισ. ευρώ έχουν ήδη εισπραχθεί και 576 εκατ. ευρώ έχουν διαγραφεί, με το ποσοστό είσπραξης να ανέρχεται στο 34,1% (ή 36,6% αν ληφθούν υπόψη μόνο οι καθαρά φορολογικές κατηγορίες). Παρά τη βελτίωση των μηχανισμών, τα νέα χρέη εξακολουθούν να αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Οι οφειλέτες υπό πίεση
Σήμερα, 3.973.220 πολίτες και επιχειρήσεις χρωστούν στο Δημόσιο. Από αυτούς, 2.262.821 θεωρούνται επιλέξιμοι για λήψη αναγκαστικών μέτρων είσπραξης, όπως κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, δεσμεύσεις εισοδημάτων ή περιουσιακών στοιχείων. Ήδη 1.617.052 οφειλέτες, δηλαδή το 71,5%, βρίσκονται υπό τέτοια μέτρα.
Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι η ΑΑΔΕ έχει εντείνει σημαντικά τη δραστηριότητά της σε επίπεδο αναγκαστικής είσπραξης, αξιοποιώντας τόσο τα παραδοσιακά μέσα όσο και τις νέες ψηφιακές πλατφόρμες διασταύρωσης δεδομένων. Η διασύνδεση με τις τράπεζες, το Κτηματολόγιο και το φορολογικό μητρώο επιτρέπει την ταχύτερη ανίχνευση περιουσιακών στοιχείων, μειώνοντας το χρονικό διάστημα ανάμεσα στη δημιουργία μιας οφειλής και την ενεργοποίηση των μέτρων.
Η ψηφιακή μετάβαση και τα όριά της
Η προσπάθεια της ΑΑΔΕ για την ενίσχυση των εσόδων βασίζεται πλέον σε μια ψηφιακή στρατηγική ελέγχου και είσπραξης. Μέσα από ηλεκτρονικά εργαλεία, όπως οι αυτοματοποιημένες ειδοποιήσεις, οι ψηφιακές κατασχέσεις και οι στοχευμένοι έλεγχοι με βάση ανάλυση κινδύνου, επιδιώκεται η αύξηση της αποτελεσματικότητας και η μείωση των καθυστερήσεων.
Ωστόσο, η ψηφιοποίηση από μόνη της δεν αρκεί. Το πρόβλημα του ληξιπρόθεσμου χρέους έχει κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις, καθώς χιλιάδες πολίτες αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους λόγω της ακρίβειας, του υψηλού κόστους δανεισμού και της χαμηλής αγοραστικής δύναμης. Για πολλούς μικρομεσαίους επιχειρηματίες, η ρύθμιση ή η μερική διαγραφή των χρεών αποτελεί πλέον ζήτημα επιβίωσης.
Το διαχρονικό πρόβλημα της εισπραξιμότητας
Τα 27,1 δισ. ευρώ των ανεπίδεκτων είσπραξης ποσών αποκαλύπτουν το βάθος του χρόνιου προβλήματος. Πρόκειται κυρίως για χρέη εταιρειών που έχουν πτωχεύσει ή φυσικών προσώπων χωρίς οικονομική δραστηριότητα. Αυτά τα ποσά παραμένουν τυπικά καταγεγραμμένα, χωρίς όμως ρεαλιστική πιθανότητα είσπραξης, επιβαρύνοντας στατιστικά το συνολικό δημόσιο χρέος.
Η πρόκληση, επομένως, για το οικονομικό επιτελείο δεν είναι μόνο να εισπράξει ό,τι μπορεί, αλλά και να αναδιαρθρώσει το φορολογικό σύστημα ώστε να αποτρέψει τη δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Η αποτελεσματική φορολογική διοίκηση χρειάζεται να συνδυάζει την αυστηρότητα με την κοινωνική ευαισθησία, προσφέροντας ευέλικτες ρυθμίσεις και δεύτερες ευκαιρίες σε βιώσιμους οφειλέτες.
Η εικόνα που προκύπτει από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ είναι ξεκάθαρη: το πρόβλημα των ληξιπρόθεσμων χρεών παραμένει τεράστιο και διαρθρωτικό. Παρά τη βελτίωση των μηχανισμών είσπραξης, η αύξηση του νέου χρέους και η επιμονή του παλαιού δείχνουν ότι απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση. Ο συνδυασμός ψηφιακών εργαλείων, δίκαιων ρυθμίσεων και στοχευμένων μέτρων στήριξης μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για τη σταδιακή αποκλιμάκωση του προβλήματος και την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων, χωρίς να υπονομεύεται η κοινωνική συνοχή.
