Δημόσια υγεία σε κρίση – Σε λήθαργο το Εθνικό Σύστημα Υγείας

Το ελληνικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) βρίσκεται σε δεινή θέση: υποχρηματοδοτούμενο, με ελλείψεις προσωπικού και ανέτοιμη την πρωτοβάθμια περίθαλψη, καθιστώντας την δημόσια υγεία ευάλωτη απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις. Η γήρανση του πληθυσμού, η εκρηκτική αύξηση των χρόνιων παθήσεων, περιορισμένοι οικονομικοί πόροι και νέες απειλές, όπως η κλιματική κρίση, συνθέτουν ένα πολυδιάστατο πρόβλημα.

Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The Lancet από εξέχοντες Έλληνες επιστήμονες – ανάμεσά τους οι Ηλίας Κυριόπουλος, Κώστας Αθανασάκης, Στεργιανή Τσόλη, Ηλίας Μόσιαλος και Ειρήνη Παπανικόλα – εντοπίζει αυτές τις ευπάθειες και ντύνεται με πρωτογενή δεδομένα.

Το πόρισμα της έρευνας προχωρά πέρα από την καταγραφή των προβλημάτων, καταθέτοντας και στοχευμένες πολιτικές προτάσεις: ενίσχυση της δημόσιας υγείας με έμφαση στη βιώσιμη χρηματοδότηση, ανακατανομή πόρων ώστε να στηριχθεί η πρωτοβάθμια φροντίδα και τόνωση του δημόσιου τομέα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την υπερβολική αποσύνδεση προς τον ιδιωτικό τομέα.

Στην πράξη όμως, το ελληνικό οικογενειακό περιβάλλον σηκώνει δύσκολο φορτίο: οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας ανέρχονται περίπου στο 34 % των συνολικών, σχεδόν διπλάσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου (~15 %). Αν και οι δημόσιες δαπάνες διαμορφώθηκαν στο 8,6 % του ΑΕΠ – χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρώπης – αυτό μεταφράζεται σε περίπου $3.000 κατά κεφαλήν έναντι $5.000 στον ΟΟΣΑ.

Η δημογραφική αλλαγή επιβαρύνει ακόμα περισσότερο το σύστημα. Η μελέτη προβλέπει ότι έως το 2050, πάνω από το 1/3 του ελληνικού πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών, με σημαντικά ποσοστά χρόνιων παθήσεων και πολυνοσηρότητας στους ηλικιωμένους. Παράλληλα, συμπεριφορικοί παράγοντες όπως το ποσοστό των καπνιστών (25 %) και η παιδική παχυσαρκία (~41 %) επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την υγεία του πληθυσμού.

Η κλιματική κρίση δε βοηθάει: υπερθερμίες, πυρκαγιές, πλημμύρες και κάμψη της ποιότητας του αέρα συνθέτουν ένα περιβάλλον αυξημένων κινδύνων για την υγεία.

Η έρευνα υπογραμμίζει τις διεκδικούμενες παρεμβάσεις:

• Ενίσχυση και εκσυγχρονισμός της πρωτοβάθμιας φροντίδας για να αποσυμφορηθεί το νοσοκομειακό σύστημα.
• Βιώσιμη, αποτελεσματική χρηματοδότηση με κριτήρια απόδοσης και στοχευμένη διαπραγμάτευση μέσω ενός αυτόνομου και δυναμικού ΕΟΠΥΥ.
• Δημόσια υγεία ως προτεραιότητα, με συστηματική αξιολόγηση παρεμβάσεων και ενίσχυση της διακυβέρνησης με διαφάνεια και λογοδοσία.