Χαίνουσα πληγή παραμένουν οι τιμές των τροφίμων για τους πολίτες, οι οποίοι διαπιστώνουν ότι υπόκειται σε πολύ μεγάλες επιβαρύνσεις, όταν πηγαίνουν στο σούπερ μάρκετ. Αν και ο πληθωρισμός βαίνει μειούμενος (αυτό σημαίνει ότι συνεχίζονται οι αυξήσεις τιμών αλλά με εμιούμενο ρυθμό), οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα δίνουν και παίρνουν, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανησυχία για την πορεία των εξελέιξεων, ιδίως όταν βρίσκεται σε εξέλιξη ο πόλεμος στη Γάζα, κάτι το οποίο παράγει και οικονομικές συνέπειες. Σήμερα, θα υπάρξει μια πρώτη γεύση για το τι συνέβη τον Οκτώβριο, καθώς η Eurostat αναμένεται να ανακοινώσει τις αρχικές της εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό στις ευρωπαϊκές χώρες.
Ερώτημα αποτελεί το κατά πόσο θα μπορέσει να συμβάλει το μέτρο με το «ταμπελάκι» στις μειώσεις τιμών, με την κυβέρνηση να έχει…ποντάρει πολλά σε αυτό. Μέχρι στιγμής συμμετέχουν 300 κωδικοί, με μειώσεις, που θα διαρκέσουν έξι μήνες και ξεκινούν από 5% έως και 23%. Τα σούπερ μάρκετ θα πρέπει να τοποθετήσουν στο ράφι με τα προϊόντα μειωμένης τιμής ειδικό σήμα, ενώ στόχος του υπουργείου ανάπτυξης είναι να συμπεριληφθούν τουλάχιστον 500 κωδικοί προϊόντων. Ωστόσο, οι κωδικοί των συνολικών προϊόντων είναι χιλιάδες και κανείς δε μπορεί να εμποδίσει τις εταιρείες να «ανεβάσουν» τις τιμές στα προϊόντα που θα βρίσκονται εκτός σήμανσης. Άλλωστε και η εμπειρία από το «Καλάθι του Νοικοκυριού» είναι σαφής.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει έντονη ααμφισβήτηση από την πλευρά των βιομηχανιών τροφίμων, αλλά των σούπερ μάρκετ. Πάντως, η ακρίβεια παραμένει. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η ΕΛΣΤΑΤ για τις τιμές παραγωγού στη βιομηχανία, σημειώθηκε άνοδος στη βιομηχανία τροφίμων της εγχώριας αγοράς κατά 5,5% σε ετήσιο επίπεδο τον Σεπτέμβριο και κατά 2,9% σε επίπεδο μήνα (σύγκριση Σεπτεμβρίου με Αύγουστο). Σε επίπεδο τιμών παραγωγού Eξωτερικής Aγοράς, η άνοδος στη βιομηχανία τροφίμων ήταν της τάξης του 19,9%!
Τα στοιχεία
Στην Ελλάδα, το ράλι στις τιμές του ελαιόλαδου προβληματίζει την κυβέρνηση καθώς προσεγγίζουν τα 15 ευρώ το κιλό στα ράφια των σούπερ μάρκετ ενώ το κόστος του τενεκέ έχει αναρριχηθεί περίπου στα 180 ευρώ από τα σχεδόν 100 ευρώ, πέρσι. Εκτός του ελαιόλαδου, η παραγωγή λαχανικών και φρούτων στην Ελλάδα υστέρησε φέτος σε ποσότητα και ποιότητα λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ συνολικά η κατηγορία των τροφίμων «έτρεξε» με 9,4% τον Σεπτέμβριο του 2023 σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, την ίδια στιγμή που ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,6%. Σε κάποιες εκ των υπο-κατηγορίων των τροφίμων μάλιστα, οι ανατιμήσεις συνεχίζουν με διψήφιο ποσοστό, όπως στα λαχανικά που «τρέχουν» με 17,7%, έλαια και λίπη με 16,1%, φρούτα με 13,9% όπως και με το ίδιο ποσοστό η κατηγορία μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμοί φρούτων».
Σε ό,τι αφορά μάλιστα τα λαχανικά η αύξηση που καταγράφηκε μέσα σε μόλις έναν μήνα (από Αύγουστο σε Σεπτέμβριο 2023) έφτασε το 10,2%. Κατά 6,7% αυξήθηκαν την ίδια περίοδο οι τιμές στο ελαιόλαδο, κατά 6% σε άλλα βρώσιμα έλαια και κατά 5,2% τα δημητριακά για πρωινό. Στα φρούτα επίσης, που βρίσκονται ψηλά στη λίστα των προϊόντων με τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις για το Σεπτέμβριο, αξίζει να επισημανθεί ότι από τον Μάιο του 2023 έως τον Απρίλιο του 2023 καταγράφηκε αύξηση της τάξεως του 28,8%. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 11 Νοεμβρίου η ΕΛΣΤΑΤ αναμένεται να ανακοινώσει τα αναλυτικά στοιχεία για τον πληθωρισμό Οκτωβρίου, κάτι που θα δείξει και τις σχετικές αυξομειώσεις στον κρίσιμο για τα ελληνικά νοικοκυριά τομέα των τροφίμων.
Την ανησυχία πως οι τιμές των τροφίμων θα παγιωθούν σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με προηγούμενα χρόνια εξέφρασε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), ΚριστίνΛαγκάρντ, στο πλαίσιο της πρόσφατης επίσκεψης της στην Αθήνα μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως ο δείκτης των τιμών τροφίμων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας(FAO) του ΟΗΕ κυμαίνονταν στο φάσμα 93 με 98,1 από το 2015 έως το 2020. Έκτοτε, όμως, κινείται πάνω από το 121. Ενώ κορυφώθηκε στο 143,7 το 2022, κινήθηκε στο 121,5 αυτόν τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα δε φαίνεται να υπάρχει αποκλιμάκωση.
Αλλαγές στην κατανάλωση
Άλλωστε, για τους παραπάνω λόγους, έχει υπάρξει και αλλαγή στις συνήθειες των Ελλήνων. Είναι χαρακτηριστικό σχεδόν δύο δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα δαπάνησαν τα νοικοκυριά στην Ελλάδα το 2022 σε σύγκριση με το 2009 για είδη παντοπωλείου – διατροφής, καθώς υπολογίζεται ότι ενώ η συνολική δαπάνη το 2009 ήταν 22,10 δισ. ευρώ, το 2022 διαμορφώθηκε σε 20,28 δισ. ευρώ και μάλιστα σε ένα έντονα πληθωριστικό περιβάλλον. Το παραπάνω δείχνει την καθίζηση που έχουν υποστεί τα πραγματικά εισοδήματα. Ως εκ τούτου, οι πολίτες δαπανούν λιγότερα χρήματα για ελαιόλαδο, κρέας και φρέσκο γάλα, αλλά περισσότερο για είδη αρτοποιίας και γενικώς υδατάνθρακες και προτιμούν το αρκετά φθηνότερο κοτόπουλο, από το μοσχαρίσιο και αιγοπρόβειο κρέας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η δαπάνη κατά κεφαλήν σε είδη παντοπωλείου διαμορφώθηκε το 2022 στο 1,825 ευρώ μειωμένη κατά 5,8% σε σχέση με το 2009. Σε σχέση με το 2021, η συνολική δαπάνη σε είδη παντοπωλείου αυξήθηκε κατά 3,1%, κάτι που αποδίδεται στον συνδυασμό των ανατιμήσεων και της μείωσης στον όγκο αγορών των νοικοκυριών.
Από την ανάλυση των στοιχείων της μηνιαίας χρηματικής δαπάνης, αλλά κυρίως από την ανάλυση των στοιχείων για τις ποσότητες αποκαλύπτεται το νέο διατροφικό μοντέλο που επικρατεί στην Ελλάδα. Όπως προκύπτει, το 2022 καταναλώσαμε 41,6% λιγότερο φρέσκο γάλα σε σύγκριση με το 2009, 27% λιγότερο τυρί, 30% λιγότερο ελαιόλαδο αλλά 67% περισσότερο βούτυρο, 43% λιγότερο αιγοπρόβειο κρέας και 31,3% λιγότερο μοσχαρίσιο κρέας, αλλά 15% περισσότερο κοτόπουλο, που αποτελεί σαφώς πιο οικονομική λύση. Επίσης, καταναλώσαμε 18% λιγότερα λαχανικά και 14,5% λιγότερα φρούτα, όμως αυξήσαμε κατά 9,5% την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στο σπίτι.
