Νέο σύστημα διοδίων: Τέλος στις ουρές … χρέωση ανά χιλιόμετρο – Όλα όσα αλλάζουν με την εφαρμογή του νέου συστήματος ηλεκτρονικών διοδίων

Η Ελλάδα εισέρχεται στην εποχή των ηλεκτρονικών διοδίων — Τι αλλάζει, τι μένει να γίνει

Η συζήτηση για την εγκατάσταση ενός πλήρους συστήματος «ηλεκτρονικών / δορυφορικών διοδίων» στους αυτοκινητόδρομους της Ελλάδας κρατάει πάνω από μια δεκαετία. HELLASTRON — ο φορέας που εκπροσωπεί τις εταιρείες παραχώρησης αυτοκινητοδρόμων — πρωτοανακοίνωσε τη διεύρυνση της χρέωσης με βάση τα χιλιόμετρα και όχι με μετωπικούς σταθμούς, ως πιο δίκαιο και σύγχρονο σύστημα.

Πλέον, αρκετά νέα στοιχεία δείχνουν ότι η μετάβαση αυτή δεν είναι θεωρητική, αλλά σταδιακά γίνεται πραγματικότητα — αν και με καθυστερήσεις και επιφυλάξεις.

Τι προβλέπει το νέο σύστημα

• Η βασική αλλαγή είναι να χρεώνονται οι οδηγοί για την πραγματική απόσταση που διανύουν στους αυτοκινητόδρομους, και όχι για ολόκληρο το κομμάτι από σταθμό σε σταθμό.
• Ο οδηγός δεν χρειάζεται να σταματά για να πληρώσει — η καταγραφή και η χρέωση γίνονται αυτόματα με τη χρήση ηλεκτρονικής συσκευής («πομποδέκτη») ή αναγνώρισης πινακίδας.
• Η υπηρεσία διαλειτουργικότητας (με έναν πομποδέκτη για όλους τους αυτοκινητόδρομους) υπάρχει ήδη: λ.χ. το σύστημα e-PASS (και αντίστοιχα EgnatiaPass, Fast Pass Nea Odos, eway) επιτρέπει διέλευση από πολλούς οδικούς άξονες της χώρας με έναν μόνο πομποδέκτη.
• Με τον νέο τρόπο, αναμένεται μείωση των καθυστερήσεων στα διόδια, εξοικονόμηση χρόνου και μεγαλύτερη άνεση για τους οδηγούς.

Πόσο έχει προχωρήσει και πού βρίσκονται τα εμπόδια

Παρά τις προθέσεις, το νέο σύστημα δεν έχει εφαρμοστεί παντού.

• Το σχέδιο για πλήρη e-διόδια περιελήφθη σε διεθνή προκήρυξη από το 2018, με εκτιμώμενο κόστος γύρω στα 400 εκατ. ευρώ.
• Ωστόσο, το διαγωνιστικό έργο ακυρώθηκε στα μέσα του 2020.
• Οι λόγοι δεν είναι μόνο τεχνικοί αλλά και συμβατικοί: οι υφιστάμενες συμβάσεις παραχώρησης στα οδικά δίκτυα δεν είχαν προβλέψει τη λειτουργία πλήρους ηλεκτρονικού/δορυφορικού συστήματος, και η αλλαγή τους απαιτεί συμφωνία παραχωρησιούχων και δανειστών.
• Άλλοι προβληματισμοί σχετίζονται με τη δικαιοσύνη του συστήματος — για παράδειγμα, σε περιπτώσεις όπου οι οδηγοί κάνουν μικρή χρήση ή σε περιοχές με λιγότερη κυκλοφορία, ενδέχεται να υπάρξουν αντιδράσεις για το κόστος ανά χιλιόμετρο.

Τι έχει ήδη αλλάξει — και τι λειτουργεί

Παρά τα εμπόδια για ένα ενιαίο πανελλαδικό σύστημα, αρκετοί οδικοί άξονες έχουν ήδη ενσωματώσει μορφές ηλεκτρονικής χρέωσης:

• Για παράδειγμα, μέσω του e-PASS ή αντίστοιχων transponder οι οδηγοί μπορούν να περάσουν από ηλεκτρονικές λωρίδες σε αυτοκινητόδρομους όπως η Attiki Odos, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Moreas Motorway, Olympia Odos, και άλλους.
• Η δυνατότητα πλήρους ηλεκτρονικής χρέωσης γίνεται ήδη πράξη σε νέους αυτοκινητόδρομους που παραδίδονται — δηλαδή, η μετάβαση στο «νέο μοντέλο» δεν είναι θεωρητική, αλλά σταδιακή.

Τι σημαίνει για τους οδηγούς και τις μετακινήσεις στην Ελλάδα

Για τους οδηγούς, τα πλεονεκτήματα είναι πολλά:

• πιο δίκαιη χρέωση — πληρώνουν ανάλογα με αυτό που χρησιμοποιούν,
• λιγότερες καθυστερήσεις και πιο γρήγορα ταξίδια,
• ευκολία (δεν χρειάζεται να έχουν ρέστα ή να σταματούν),
• δυνατότητα χρήσης ενός πομποδέκτη για όλη τη χώρα.

Για το κράτος και τις παραχωρήσεις, ένα ηλεκτρονικό σύστημα σημαίνει καλύτερη διαχείριση, λιγότερες ουρές, πιο ασφαλείς συναλλαγές και πιθανότητα μείωσης του κόστους διαχείρισης των σταθμών.

Ωστόσο — και αυτό είναι σημαντικό — το εγχείρημα δεν είναι απλό: απαιτεί συντονισμό μεταξύ πολλών φορέων (κρατικών, παραχωρησιούχων, τραπεζών), αναθεώρηση συμβάσεων, και αποδοχή από τους ίδιους τους οδηγούς.

Από τα σχέδια στον δρόμο — τι να περιμένουμε

Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων δείχνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μεταβατική περίοδο: δεν έχει (ακόμα) ένα ενιαίο, πανελλαδικό σύστημα ηλεκτρονικών διοδίων, αλλά ούτε λειτουργούν όλοι οι δρόμοι με το παλιό, χειροκίνητο τρόπο.

Η πρόκληση για τα επόμενα χρόνια είναι να γεφυρωθεί αυτό το «ενδιάμεσο» στάδιο. Για να συμβεί αυτό:

• απαιτείται νέος σχεδιασμός και συμφωνία για τις συμβάσεις παραχώρησης,
• πρέπει να ολοκληρωθούν οι τεχνικές υποδομές (κάμερες, πομποδέκτες, λογισμικά),
• και, κυρίως, να υπάρξει εμπιστοσύνη από τους οδηγούς — ότι δηλαδή το σύστημα είναι δίκαιο, ασφαλές και αξιόπιστο.

Η επιδίωξη για «διόδια ανά χιλιόμετρο» στην Ελλάδα δεν είναι μόνον θέμα τεχνολογίας — είναι θέμα δικαιοσύνης, αποτελεσματικότητας και σύγχρονης αντίληψης για τις υποδομές. Η μετάβαση είναι αναγκαιότητα, αλλά χρειάζεται προσεκτικά βήματα, διαφάνεια και … επιμονή.

Μ.Μ.