Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας: Εργασιακός χάρτης … σε αναμονή – Προβληματισμός, προσδοκίες και οι επόμενες κινήσεις στον κόσμο της εργασίας

Η συζήτηση γύρω από την εφαρμογή του νέου πλαισίου για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) αναζωπυρώθηκε τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς εντείνεται η αίσθηση ότι ο νόμος οδεύει προς αναβολή μέχρι το 2026. Αν και η επίσημη ανακοίνωση δεν έχει ακόμη γίνει, οι ενδείξεις και οι δηλώσεις από θεσμικούς και κοινωνικούς φορείς υποδηλώνουν ότι η παράταση θεωρείται πλέον το επικρατέστερο σενάριο. Η εξέλιξη αυτή προσθέτει νέα δεδομένα σε μια ήδη πολυσύνθετη συζήτηση για τον ρόλο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, την προστασία των εργαζομένων και την αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων στη χώρα.

Οι λόγοι πίσω από την πιθανή αναβολή

Η κυβέρνηση, σύμφωνα με το δημόσιο διάλογο, φαίνεται να εξετάζει την παράταση της εφαρμογής του νόμου με βασικό επιχείρημα την ανάγκη «ωρίμανσης» του θεσμικού πλαισίου και προσαρμογής των επιχειρήσεων στις νέες απαιτήσεις. Η εισαγωγή ενός πιο αυστηρού και συστηματοποιημένου μοντέλου συλλογικών διαπραγματεύσεων απαιτεί, όπως υποστηρίζεται, χρόνο ώστε να αποφευχθούν αναταράξεις στην αγορά εργασίας.

Η επιχειρηματική κοινότητα έχει εκφράσει ανησυχίες για το ενδεχόμενο άμεσης εφαρμογής του νόμου, ιδιαίτερα για κλάδους που λειτουργούν με αυξημένη ευελιξία ή που αντιμετωπίζουν ακόμη τις συνέπειες των οικονομικών ανακατατάξεων της τελευταίας δεκαετίας. Από την άλλη πλευρά, τα συνδικάτα σημειώνουν ότι μια νέα παράταση θα αναβάλει εκ νέου την ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης των εργαζομένων και τη συγκρότηση ενός πιο δίκαιου πλαισίου για την αμοιβή και τις συνθήκες εργασίας.

Οι επιπτώσεις για εργαζομένους και εργοδότες

Η ενδεχόμενη μεταφορά της εφαρμογής του νόμου στο 2026 δεν είναι μια ουδέτερη εξέλιξη. Για τους εργαζομένους, σημαίνει πιθανή καθυστέρηση στη βελτίωση όρων εργασίας, στην επαναφορά ή ενίσχυση κλαδικών συμβάσεων και στη δημιουργία ενός πιο οργανωμένου μηχανισμού συλλογικής διαπραγμάτευσης. Σε αρκετούς τομείς, οι ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις κυριαρχούν, αφήνοντας μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού χωρίς πλήρη προστασία ή δυνατότητα συμμετοχής σε ευρύτερες συλλογικές συμφωνίες.

Για τους εργοδότες, από την άλλη, η αναβολή μπορεί να γίνει δεκτή με ανακούφιση, καθώς δίνει περισσότερο χρόνο για προσαρμογή, οικονομική προετοιμασία και διαμόρφωση στρατηγικών διαχείρισης ανθρωπίνου δυναμικού. Παράλληλα, επιτρέπει την εξέταση ειδικών ρυθμίσεων για κλάδους με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως ο τουρισμός, η εστίαση ή η εφοδιαστική αλυσίδα, όπου οι συλλογικές συμβάσεις ενδέχεται να έχουν σημαντικό δημοσιονομικό αποτύπωμα.

Η θέση των συνδικάτων και η δυναμική των διαπραγματεύσεων

Τα εργατικά σωματεία, που εδώ και καιρό ζητούν ουσιαστική επαναφορά των ΣΣΕ, εκφράζουν έντονη αντίθεση στην πιθανότητα παράτασης. Για εκείνα, η καθυστέρηση νομοθετημένων μέτρων που ενισχύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων ισοδυναμεί με παράταση πρακτικών ασυμμετρίας στην αγορά εργασίας. Υπογραμμίζουν ότι οι μισθολογικές πιέσεις και η ακρίβεια πλήττουν δυσανάλογα τους εργαζομένους και πως οι Συλλογικές Συμβάσεις αποτελούν βασικό μηχανισμό διασφάλισης αξιοπρεπών όρων εργασίας.

Παράλληλα, επισημαίνουν ότι η αναβολή θα επιδράσει αρνητικά και στη λειτουργία του ΟΜΕΔ και των διαδικασιών μεσολάβησης και διαιτησίας, που συνδέονται άμεσα με το νέο πλαίσιο.

Τι σημαίνει η αναβολή για το εργασιακό μέλλον

Αν τελικά η εφαρμογή του νόμου μετατεθεί για το 2026, η αγορά εργασίας θα παραμείνει, τουλάχιστον για δύο ακόμη χρόνια, σε ένα υβριδικό μοντέλο όπου η ισορροπία μεταξύ συλλογικών και ατομικών συμφωνιών συνεχίζει να γέρνει προς τη δεύτερη πλευρά. Το ερώτημα είναι κατά πόσο αυτή η καθυστέρηση θα επιτρέψει μια καλύτερη θεσμική προετοιμασία ή αν θα λειτουργήσει ως αναστολή μεταρρυθμίσεων που θεωρούνται κρίσιμες για μια σύγχρονη και ανταγωνιστική οικονομία.

Πολλοί ειδικοί τονίζουν ότι οι συλλογικές συμβάσεις λειτουργούν όχι μόνο προστατευτικά για τους εργαζομένους, αλλά και σταθεροποιητικά για την οικονομία, προσφέροντας προβλεψιμότητα μισθολογικού κόστους και καλύτερο εργασιακό κλίμα. Έτσι, η αναβολή μπορεί να δώσει χρόνο, αλλά παράλληλα παρατείνει και τις εκκρεμότητες.

Είτε η αναβολή οφείλεται στην ανάγκη περαιτέρω διαλόγου είτε σε δυσκολίες εφαρμογής, η απόφαση να μετατεθεί ο νόμος για τις Συλλογικές Συμβάσεις στο 2026 θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για όλους τους εμπλεκόμενους. Το επόμενο διάστημα αναμένεται κρίσιμο: τόσο οι θεσμοί όσο και οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να εκμεταλλευτούν τον χρόνο που πιθανόν θα δοθεί, ώστε το νέο πλαίσιο να εφαρμοστεί όχι μόνο έγκαιρα, αλλά και αποτελεσματικά — με στόχο μια αγορά εργασίας πιο δίκαιη, πιο σταθερή και πιο σύγχρονη.