Νέα Αρχή κατά της ακρίβειας: Ψηφιακή εποπτεία της αγοράς από το 2026
Νέα Αρχή Προστασίας Καταναλωτή: Το ισχυρό “ψηφιακό όπλο” κατά της ακρίβειας
Το νομοσχέδιο για τη σύσταση της νέας Εθνικής Αρχής Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή βρίσκεται στην τελική φάση της επεξεργασίας, με στόχο την κατάθεσή του στη Βουλή μέσα στον Σεπτέμβριο και την ψηφισή του έως τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου.
Στόχος: Λειτουργία πριν από το Πάσχα του 2026
Το υπουργείο Ανάπτυξης έχει θέσει ως χρονικό ορίζοντα την πλήρη λειτουργία της Αρχής κατά το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Ο κ. Τάκης Θεοδωρικάκος επισημαίνει ότι δεν πρόκειται για ένα «θεωρητικό» σχήμα, αλλά για έναν δυναμικό, αυτόνομο φορέα με σαφή αποστολή και ικανότητα παρέμβασης, στα πρότυπα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).
Ενοποίηση υπηρεσιών και κατάργηση της σύγχυσης
Η νέα Αρχή θα συγχωνεύσει τον Συνήγορο του Καταναλωτή, τη ΔΙΜΕΑ και κρίσιμες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου, δημιουργώντας ενιαίο φορέα που θα επιλύει την υπάρχουσα κατακερματισμένη κατάσταση λειτουργίας.
Μάλιστα, ήδη έχει ξεκινήσει σχετική μελέτη για τον ανασχεδιασμό του ρόλου του Συνηγόρου του Καταναλωτή, με ολοκλήρωση έως το τέλος Δεκεμβρίου 2025.
Οργάνωση και διοίκηση με σταθερότητα
Η διοικητική δομή περιλαμβάνει έναν Διοικητή και τρεις Υποδιοικητές, όλοι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, με πενταετή θητεία και επιλογή μέσω διαδικασιών τύπου ΑΣΕΠ με ευελιξία.
Οι συγκεκριμένοι τομείς ευθύνης των Υποδιοικητών θα είναι:
- Εποπτεία και έλεγχος αγοράς & προστασία καταναλωτή
- Ρόλος Συνηγόρου του Καταναλωτή
- Οικονομικά και διοικητικά θέματα
Ψηφιακά όπλα: Καινοτομία στην υπηρεσία του πολίτη
Η Αρχή θα στηριχθεί έντονα στην ψηφιακή τεχνολογία, αξιοποιώντας αλγορίθμους και τεχνητή νοημοσύνη για στοχευμένους και αποτελεσματικούς ελέγχους.
Σημαντική καινοτομία αποτελεί η ανάπτυξη εφαρμογών για κινητά:
- Μια εφαρμογή θα επιτρέπει στον απλό πολίτη να καταγγείλει παραπλανητικές πρακτικές, επισυνάπτοντας φωτογραφικά ή βιντεοληπτικά αποδεικτικά στοιχεία με χρονοσφραγίδα και γεωεντοπισμό.
- Μια δεύτερη εφαρμογή (e‑Καταναλωτής) θα ενημερώνει σε πραγματικό χρόνο για τα σημεία με τις χαμηλότερες τιμές προϊόντων.
Φαινόμενα όπως το shrinkflation και το παράνομο εμπόριο στο μικροσκόπιο
Η νέα Αρχή θα στοχεύσει έλεγχο και παρέμβαση σε κρίσιμους τομείς της αγοράς, όπως η μη αντιστοιχία όγκου/τιμής (shrinkflation) αλλά και οι πλασματικές εκπτώσεις.
Παράλληλα, θα ελέγχει όλη τη διατροφική αλυσίδα – από παραγωγούς έως εμπόρους λιανικής και χονδρικής – και θα εντοπίζει «παραποιημένα προϊόντα» με αυστηρά πρόστιμα, ενώ διατηρούνται και οι παραδοσιακοί επιτόπιοι έλεγχοι όπου απαιτούνται.
Πλουραλιστικές αρμοδιότητες: από τους ελέγχους έως τη συμφιλίωση
Η Αρχή θα έχει ευρύ φάσμα δράσης, κατανεμημένο σε πέντε βασικούς άξονες:
- Ελεγκτικές – καταπολέμηση της αθέμιτης τιμολόγησης και πρακτικών
- Κυρωτικές – επιβολή προστίμων, ακόμα και αυτεπάγγελτα
- Συμφιλιωτικές – εξωδικαστική διαμεσολάβηση ανάμεσα σε πολίτη και επιχείρηση
- Εισηγητικές – υποβολή προτάσεων πολιτικής στο Υπουργείο Ανάπτυξης
- Ενισχυτικές – προώθηση καταναλωτικής ευαισθητοποίησης, ειδικά για ευάλωτες ομάδες
Λογοδοσία, διαφάνεια και χρηματοδότηση
Υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο (όπως η ΑΑΔΕ), με υποχρέωση ετήσιου απολογισμού στη Βουλή, ανάρτησης αποφάσεων στη «Διαύγεια» και λειτουργία ανεξάρτητου εσωτερικού ελεγκτή.
Η χρηματοδότηση θα προέρχεται από:
- τον κρατικό προϋπολογισμό
- ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ., Consumer Programme)
- παράβολα για καταγγελίες
- ποσοστό από τα διοικητικά πρόστιμα
Ποιος δεν αλλάζει: η Επιτροπή Ανταγωνισμού παραμένει στον «βάθο» της
Η νέα Αρχή δεν καταργεί την Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία συνεχίζει να είναι αρμόδια για την καταπολέμηση των καρτέλ και ενισχύεται με επιπλέον ανθρώπινο δυναμικό (+50 στελέχη).
Συμπέρασμα
Με το νομοσχέδιο να βρίσκεται στο τελικό στάδιο διαμόρφωσης και την ατζέντα να στοχεύει σε κατάθεση το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος–Οκτώβριος), η νέα Εθνική Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή αναμένεται να λειτουργήσει ως ένα πανίσχυρο, ψηφιακά εξοπλισμένο εργαλείο στήριξης του καταναλωτή και καταπολέμησης της ακρίβειας πριν από το Πάσχα του 2026.
