Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι άμεσες επιπτώσεις του στην ασφάλεια εφοδιασμού και στις τιμές αερίου, ρεύματος και πετρελαίου, υπήρξε αναμφισβήτητα το κεντρικό γεγονός του 2022 σε ότι αφορά τον τομέα της ενέργειας. Υπήρξαν όμως και άλλες εξελίξεις τη χρονιά που έφυγε, είτε συνδεδεμένες με την ενεργειακή κρίση είτε όχι, που άφησαν ισχυρό αποτύπωμα και επηρέασαν καταναλωτές και επιχειρηματίες του κλάδου. Στο πλαίσιο μιας συστηματικής ανασκόπησης, το energypress παρουσιάζει το top10 εξ’ αυτών.
1) Ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτοξεύει έτι περαιτέρω τις τιμές της ενέργειας
Νέα εκτόξευση τιμών για αέριο και ρεύμα από τον Φεβρουάριο που η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, έρχεται να προστεθεί στις ήδη υψηλές ενεργειακές τιμές. Ακολουθεί, μέχρι και σήμερα, μια σειρά από κινήσεις που δοκιμάζουν αφενός μεν την ενεργειακή επάρκεια, αφετέρου δε το κόστος που καλούνται να πληρώσουν οι καταναλωτές. Στην «εκπνοή» του χρόνου, οι τιμές φυσικού αερίου υποχωρούν σε «ιστορικό» χαμηλό για την περίοδο της ενεργειακής κρίσης με ανάλογη πορεία να ακολουθούν οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στις χονδρεμπορικές αγορές της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, οι προβλέψεις αναλυτών παραμένουν εγκρατείς και «επιφυλακτικές», μη κάνοντας λόγο για αποκλιμάκωση της κρίσης, δεδομένου ότι το 2023 είναι μπροστά, δηλαδή η χρονιά που η Ευρώπη θα κληθεί να αναπληρώσει τις αποθήκες φυσικού αερίου χωρίς την «αρωγή» του ρωσικού αερίου και ενόσω οι αβεβαιότητες παραμένουν. Ο λόγος είναι η «συνύπαρξη του υψηλού πληθωρισμού με την οικονομική επιβράδυνση και τη χαμηλή ανάπτυξη», όπως ανέφερε ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, ενώ πληθαίνουν τα σημάδια μιας επικείμενης νέας οικονομικής κρίσης.
2) Ο λιγνίτης επανέρχεται δυναμικά στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας
Στις 6 Απριλίου ο πρωθυπουργός εξαγγέλλει από την Κοζάνη την αλλαγή πλεύσης στην ενεργειακή πολιτική και την επαναφορά του λιγνίτη στους σχεδιασμούς για το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Η ανάκαμψη της λιγνιτικής παραγωγής και αξιοποίηση του καυσίμου στο εγχώριο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής θα οδηγήσει, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, την συμμετοχή του λιγνίτη να αυξηθεί από 4% τον Νοέμβριο του 2021 σε 9,4% ένα χρόνο μετά, τον Νοέμβριο του 2022 με στόχο να αυξηθεί περαιτέρω τους πρώτους μήνες του 2023, αν το απαιτήσουν οι ανάγκες.
3) Το μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον για ΑΠΕ «μπλοκάρει» τα δίκτυα και φέρνει περικοπές έγχυσης
Για πρώτη φορά καταγράφεται στη χώρα μας περικοπή στην έγχυση ενέργειας σταθμών ΑΠΕ, λόγω αδυναμίας του δικτύου να την απορροφήσει. Οι αιτήσεις για νέες ΑΠΕ και για νέους σταθμούς αποθήκευσης έχουν κατά πολύ υπερκεράσει τις δυνατότητες των δικτύων μεταφοράς και διανομής να υποδεχθούν επιπλέον ισχύ. Η απόφαση του ΥΠΕΝ για τις προτεραιότητες στην εξέταση αιτημάτων για όρους σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ αναδιατάσσει την επιχειρηματική «επετηρίδα», ωστόσο η θεσμοθέτηση των περικοπών έγχυσης βρίσκεται πλέον στην ημερήσια διάταξη. Παράλληλα έχουμε για πρώτη φορά την έγκριση από την Ε.Ε. σχήματος στήριξης μονάδων αποθήκευσης, τη διενέργεια του πρώτου διαγωνισμού για αιολικά και φωτοβολταϊκά υπό το νέο μοντέλο, την θεσμοθέτηση πλαισίου για την ανάπτυξη των offshore αιολικών πάρκων, αλλά και την ψήφιση του δεύτερου «κύματος» απλοποίησης της διαδικασίας αδειοδότησης των ΑΠΕ.
4) Το ελληνικό πρόγραμμα έρευνας υδρογονανθράκων επανεκκινεί με τις «ευλογίες» πλέον της κυβέρνησης
Το Νοέμβριο έχουμε την έναρξη σεισμικών ερευνών της κοινοπραξίας υπό την ExxonMobil στην περιοχή στα νότια και δυτικά της Κρήτης στο πλαίσιο της επανεκκίνησης του προγράμματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων της χώρας. Για την περιοχή στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, που συνηγορούν ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες για μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου. Σε κάθε περίπτωση, μένει ακόμη δρόμος, καθώς η απόφαση για γεώτρηση ή αποχώρηση θα ληφθεί το 2025-2026 ενώ η ανάπτυξη του κοιτάσματος το 2027. Η παραγωγή τοποθετείται για το 2029, εφόσον όλα εξελιχθούν ομαλά και οι έρευνες στεφθούν με επιτυχία.
5) Καταργείται η ρήτρα αναπροσαρμογής, μπαίνει πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών
Την 1η Ιουλίου αλλάζει το ηλεκτρικό μοντέλο και καταργείται η ρήτρα αναπροσαρμογής στα τιμολόγια λιανικής ρεύματος, ενώ τίθεται πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, ανάλογα με την τεχνολογία παραγωγής. Στο εξής, μέρος των υπερβολικών κερδών των ηλεκτρικών εταιρειών παρακρατείται στην πηγή και διοχετεύεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης ώστε να μπορεί το κράτος να επιδοτεί τους λογαριασμούς των πολιτών και των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, η φορολόγηση των υπερκερδών έχει αποφέρει στα κρατικά ταμεία 2,7 δισ. ευρώ, καθώς και ακόμη 300 εκατ. ευρώ από την αναδρομική φορολόγηση υπερκερδών, διαμορφώνοντας ένα σύνολο της τάξης των 3,1 δισ. ευρώ περίπου.
6) Θεσμοθετούνται μέτρα έκτακτης φορολόγησης των υπερκερδών των ενεργειακών εταιρειών
Τα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών μπαίνουν στο στόχαστρο και υιοθετείται η έκτακτη πολύ υψηλή φορολόγησή τους. Η αρχή έγινε με τις ηλεκτροπαραγωγικές εταιρείες, ακολούθησαν οι εταιρείες προμήθειας και λιγο πριν κλείσει ο χρόνος εξαγγέλθηκε η φορολόγηση των διυλιστικών ομίλων κατά τα πρότυπα του ευρωπαϊκού κανονισμού. Σύμφωνα με τους αρχικούς υπολογισμούς των διυλιστηρίων, η έκτακτη φορολόγηση με συντελεστή 33% αναμένεται να αποφέρει ένα ποσό της τάξης των 650 εκατ. ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να επεκτείνει το μέτρο και στους κλάδους της προμήθειας και διύλισης έχει επιφέρει σκεπτικισμό στην αγορά για τις “παρενέργειες” που μπορεί δημιουργήσει, πράγμα που μένει να φανεί με τον νέο χρόνο.
7) Η Ελλάδα γίνεται εξαγωγέας φυσικού αερίου προς τις βόρειες χώρες και ενισχύει τις υποδομές της
Πέραν της βασικής μέχρι σήμερα ροής αερίου από Βορρά προς Νότο, έχουμε για πρώτη φορά και σημαντική ανάστροφη ροή. Η Ελλάδα γίνεται χώρα εξαγωγέας φυσικού αερίου, καθώς στη Ρεβυθούσα καταφθάνουν μεγάλοι όγκοι LNG που διοχετεύονται προς Βουλγαρία και από εκεί σε άλλες προς Βορρά χώρες. Οι εταιρείες δίνουν μάχες για να κλείσουν slots στη Ρεβυθούσα το 2023, ενώ προγραμματίζονται νέες υποδομές, όπως τα FSRU στην Αλεξανδρούπολη, στην Κόρινθο, στο Βόλο και στη Θεσσαλονίκη. Με προμετωπίδα την γεωγραφική της θέση και τις υφιστάμενες και υπό ανάπτυξη υποδομές στην ελληνική επικράτεια, η Ελλάδα επιδιώκει την αναβάθμιση της θέσης της στο ενεργειακό “χάρτη” της περιοχής, δεδομένου ότι πλέον το LNG τείνει να καταστεί από τα βασικά καύσιμα της Ευρώπης και η χώρα από τις βασικές πύλες εισόδου στο Νότο προς τις βασικές ευρωπαϊκές αγορές.
8) Η Κομισιόν παρουσιάζει το σχέδιο REPOWER EU για καθαρή ενέργεια και απεξάρτηση από τη Ρωσία
Η Κομισιόν κάνει την πρώτη παρουσίαση του σχεδίου REPOWER EU για ενεργειακή εξοικονόμηση, καθαρή ενέργεια και διαφοροποίηση ενεργειακού εφοδιασμού, το οποίο αναθεωρεί επί το ριζοσπαστικότερο λίγους μήνες αργότερα. Στα πλαίσια της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής, στο τέλος της χρονιάς υιοθετείται η κατά προτεραιότητα αδειοδότηση των ΑΠΕ και ο χαρακτηρισμός των «πράσινων» σταθμών ως έργων υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος.
9) Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεσμοθετεί πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου
Μετά από πολύμηνη κυοφορία και αμοιβαίους συμβιβασμούς ανάμεσα στα μπλόκ των χωρών, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετεί μέτρα ελέγχου των ενεργειακών αγορών, με πρώτο την επιβολή πλαφόν, έστω υπό όρους και προϋποθέσεις, στο ύψος της χονδρικής τιμής του φυσικού αερίου. Το ανώτατο όριο τιμής ορίζεται στα 180€/MWh και θα ισχύει από 15 Φεβρουαρίου 2023 για τον δείκτη τιμών TTF και από 31 Μαρτίου 2023 για όλους τους υπόλοιπους δείκτες, μετά από αξιολόγηση του ESMA και του ACER. Την ίδια στιγμή, η συμφωνία για το πλαφόν ανοίγει τον δρόμο για μια σειρά ριζοσπαστικά μέτρα της Ε.Ε. για την ενέργεια και τα οποία αναμένεται να απασχολήσουν έντονα την “ενεργειακή” επικαιρότητα την νέα χρονιά.
10) Η Ελλάδα αποκτά τον πρώτο κλιματικό νόμο με αυστηρές προβλέψεις για τα «βρώμικα» καύσιμα
Στις 26 Μαΐου ψηφίζεται από τη Βουλή ο πρώτος κλιματικός νόμος της χώρας ο οποίος μεταξύ άλλων προβλέπει τη σταδιακή απομάκρυνση από τους καυστήρες πετρελαίου και από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης. όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, σκοπός είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού πλαισίου για τη βελτίωση της προσαρμοστικής ικανότητας και της κλιματικής ανθεκτικότητας της χώρας και τη διασφάλιση της σταδιακής μετάβασης της χώρας στη κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, με τον πλέον περιβαλλοντικά βιώσιμο, κοινωνικά δίκαιο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο.
energypress.gr
